مرکز دانش صنعت تاسیسات

زمین با ما سخن می‌گوید، این سخن در رفتار او نهفته است. سخنی عریان که برای درک آن نیاز به علم و ابزار نیست. باید از رابطۀ یک سویه با زمین خارج شد، قضیه آگاهی از تغییرهای آب‌وهوایی مسئله‌ای جدی و ملموس است. مسئله‌ای جاری در زندگی روزمرۀ ما.

هرچه که می‌گذرد برخی‌از ناهنجاری‌ها در رفتارهای جو و آب‌وهوا، جامعۀ علمی و شهروندان آگاه را بیش از پیش به این مسئله نزدیک می‌کند که روند و سرعت تغییرهای جهانی آب‌وهوا هرلحظه در حال جدی‌تر شدن است. اکنون ما در مرحلۀ آزمون بسیاری از فرضیه‌های هستیم که سال‌ها ازسوی دانشمندان و نهادهای جهانی در زمینۀ تغییر آب‌وهوا و محیط زیست‌جهانی هستیم به کرات تکرار شده‌است.

گرمایش جهانی به‌شکلی پیوسته و شدتی به‌نسبه بیشتر از انقلاب صنعتی تاکنون ادامه داشته و به‌ویژه از دهۀ 1960 میلادی سرعت گرفته‌است. متاسفانه در یک دهۀ اخیر هرسال شاهد ثبت رکوردهای جدید دمایی در نقاط مختلف کره زمین هستیم. وقت آن است خارج از قاعده بهگونه‌ای منطقی هرکدام به‌عنوانِ شهروند آگاهو هوشیار با مسئله‌های زیست‌محیطی اطراف خود برخورد کنیم. همان‌گونه که دانشمندان در چند دهه گذشته نسبت به رخ‌داد این پدیده و اثرهای آن داد سخن دادند، در همان زمان نیز راه علاج آن‌را پیش‌روی ما گذاشتند. کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای به شکل برنامه‌های بلندمدت و انجام اقدام‌هایی در زمینۀ کاهش اثر و سازگاری با تغییرهای آب‌وهوا ازجمله این برنامه‌هاست.
توجه به این مسئله امری دوسویه است؛ یک سوی آن دولت و یک سوی آن جامعه. ازسوی دولتی آن، حداقل اینکه چه اقدام‌های عملی در زمینۀ کاهش مقادیر گازهای گلخانه‌ای و چه گام‌های اجرایی و کاربردی در زمینۀ کاهش اثرهای تغییر آب‌و‌هوا ناشی‌ از افزایش گازهای گلخانه‌ای و در نهایت سازگاری با پدیده تغییرهای آب‌و‌هوایی صورت پذیرفته است، به شکل مشخص در سطح جامعه کم‌رنگ است. اگرچنین برنامه‌هایی در هر سطحی توسط دولت‌های وقت صورت گرفته هم باشد، که طبیعاً این‌گونه است، بازخورد و آگاهی‌رسانی در زمینۀ آن درجامعه به شدت محدود و ناکارآمد بوده‌است یا بهتر بگوییم، انعکاسی از آن در سطح رسانه‌ها و جامعه در دسترس نیست.
سوی دیگر این مسئله، جامعه است. هنوز سهمِ شهروندان و نقش ایشان در این مسئله مشخص نشده‌است. عملاً آگاهی‌رسانی به شهروندان و آموزش ایشان دراین زمینه، برخلاف برخی دیگر از چالش‌های زیست‌محیطی اندک و انگشت‌شمار است.
در جامعه ما در زمینه آگاهی آب‌وهوایی تبلیغ بسیار اندک است، با اینکه حجم چالش پیش‌رو در این زمینه در ایران بسیار شاید وسیع‌تر و خانمان‌براندازتر از برخی دیگر از این‌گونه چالش‌ها باشد. باید با مسئله‌ای مانند گرمایش جهانی و تغییر آب‌وهوا، مانند پدیده‌های مخرب دیگری چون آلودگی هوا و ... برخورد کرد. هرچند شاید خواننده، اولین سوالی که در ذهنش متبادر شود آن است که آیا حتی برای مشکلی چون آلودگی هوا نیز بعد این همه سال، اقدام‌های جدی صورت پذیرفته است یا نه؟ باید به این مسئله جواب آری داد. حداقل اینکه، در زمینۀ چنین بحران‌هایی، به شکل سیستماتیک درجامعه آگاهی‌رسانی، بحث و اقدام‌هایی صورت گرفته و می‌گیرد. نمونه آن را می‌توان در برنامه‌های متنوع آموزشی، آگاهی‌رسانی و عملی در شهر تهران دید.
عدم توجه به مسئله تغییر آب‌وهوا، آگاهی‌رسانی و عمل‌گرایی در سه مسئله کاهش مقادیر گاز‌های گلخانه‌های، برنامه‌ریزی برای کاهش اثرهای تغییرهای آب‌و‌هوایی ناشی از افزایش گازهای گلخانه‌ای و سازگاری با پدیدۀ تغییرهای آب‌و‌هوا، آن هم در زمانه‌ای که به شکل عملی و چالشی با این مسئله دست به گریبان است، نشان از غفلت و ناآگاهی دارد که پیامدهای آن، خانمان‌برانداز خواهد بود.
به‌هرروی، نگارش این یادداشت به بهانۀ اتفاقی است که در هفته جاری در شرایط دمایی استان روی خواهد داد و تاکیدی دوباره بر لزومِ افزایش آگاهی و هوشیاری آب‌وهوایی و همچنین تاکید بر آموزش شهروندان برای مقابله با آن است. بالاترین دمای به ثبت رسیده در استان گیلان، 47.8 درجه سلسیوس مربوط به منجیل و در تاریخ 25 مرداد 1393 است. بیشینۀ دمای ثبت شده در جلگه مرکزی گیلان نیز 40 درجه سلسیوس و مربوط به 8 مهر 1385 در ایستگاه رشت و تحت شرایط وزش بادگرم شدید بوده ‌است. بر اساس آمارهای درازمدت، بیشینه دمایی به ثبت رسیده در رشت برای تیرماه، 36.7 است‌.
هفته پیش‌رو با استقرار الگوی تابستانه در بخش‌های وسیعی از کشور از‌جمله استان گیلان شرایط جوی به‌گونه‌ای است که احتمال رخداد دماهای فرین بیشینه (گرم‌ترین) با رکورد جدید برای تیرماه در استان گیلان وجود دارد. به‌عبارت دیگر طی روزهای آینده، شهروندان گیلانی یکی‌از گرم‌ترین هفته‌های سال را تجربه می‌کنند و بر‌اساس پیش‌بینی‌های هواشناسی، در نواحی جلگه‌ای احتمالاً دمای هوا در گرم‌ترین ساعات به حدود 39 درجه و حتی بالاتر از این نیز خواهد رسید. با‌توجه‌به اینکه دمای فوق، منطبق بر استاندارد سازمان جهانی هواشناسی و در شرایط سایه به وقوع خواهد پیوست بنابراین انتظار می‌رود دمای احساسی که به عواملی مانند رطوبت هوا، وزش باد و تابش مستقیم خورشیدی بستگی دارد، در روزهای پیش‌رو و در شرایط رطوبتی استان گیلان به بیش از 42 درجه سلسیوس نیز برسد. بدیهی است با‌توجه‌به تقویت موج هوای گرم و مرطوب (شرجی) و همچنین ماندگاری چندین روزه آن در منطقه، آسایش حرارتی برای انجام فعالیت‌های معمول و روزمره دستخوش اختلال می‌گردد و عملاً بدون دستگاه‌های سرمایشی و خنک‌کننده میسر نخواهد بود.
آنچه مسلم است باتوجه به روند گرمایش جهانی و شرایط تغییر آب‌وهوا، احتمال ثبت عددهای بالاتر در آینده‌ نزدیک، ‌چندان دور از ذهن نیست‌ و در نهایت هوشیار باشیم که ما نیز با تب زمین خواهیم سوخت ...