مرکز دانش صنعت تاسیسات

در این نوع طراحی هوای تمیز از کانالی مشخص از سقف وارد اتاق می شود . این جریان هوا از یک مسیر پیش بینی شده ای پیروی نمی کند هوا از داخل به سمت دیواره های اتاق و نقاط مکش پخش می شود . در این عملیات یک اختلاط بین هوای تمیز ورودی و ذرات گرد و غبار صورت می گیرد و تمام ذرات گرد و غبار موجود تمایل دارند در تمام حجم اتاق توزیع شوند . اگر عمل مخلوط شدن کامل انجام گیرد ، تمرکز گرد و غبار اولیه به طور تصاعدی از بین می رود اما در عمل به علت وجود گوشه هاو کنجها و در حالت کلی Dead Pockets سرعت تلاشی ممکن است بسیار کاهش پیدا کند .

 

جریان هوای تمیز به علت قایم و تیز بودن این نقاط نمی تواند وارد آنها شود و با ذرات گرد و غبار مو جود در آنجا مخلوط شود و از اتاق خارج شود . این ذرات در این نقاط باقی می مانند و بعدا بر اثر یک آشفتگی که در جریانهای هوا به دلایل مختلف مثل فعالیت و حرکت افراد ممکن است اتفاق بیفتد ،‌جریان هوا وارد این نقاط مرده هوایی شده و ذرات موجود در آنها را معلق می کند که باعث افزایش آلودگی می شود.

 

 

 

 

در حال حاضر طراحی اتاق تمیز به دو صورت انجام می گیرد.
الف) سنتی (Conventional Clean Room)
در این نوع طراحی هوای تمیز ( هوایی که درجه تمیزی آن در حد استاندارد مورد نظر است ) در داخل اتاق توزیع و با آلودگیها مخلوط می گردد و سپس به سمت خارج کشیده می شود.

ب) جریان آرام (Laminar – Flow Clean Room )
در این نوع طراحی هوا در یک مسیر مستقیم از ورودی به خروجی با کمترین مخلوط شدگی و یا آشفتگی (turbulence) حرکت می کند.

الف) اتاق تمیز سنتی:
در این نوع طراحی هوای تمیز از کانالی مشخص از سقف وارد اتاق می شود . این جریان هوا از یک مسیر پیش بینی شده ای پیروی نمی کند هوا از داخل به سمت دیواره های اتاق و نقاط مکش پخش می شود . در این عملیات یک اختلاط بین هوای تمیز ورودی و ذرات گرد و غبار صورت می گیرد و تمام ذرات گرد و غبار موجود تمایل دارند در تمام حجم اتاق توزیع شوند . اگر عمل مخلوط شدن کامل انجام گیرد ، تمرکز گرد و غبار اولیه به طور تصاعدی از بین می رود اما در عمل به علت وجود گوشه هاو کنجها و در حالت کلی Dead Pockets سرعت تلاشی ممکن است بسیار کاهش پیدا کند . جریان هوای تمیز به علت قایم و تیز بودن این نقاط نمی تواند وارد آنها شود و با ذرات گرد و غبار مو جود در آنجا مخلوط شود و از اتاق خارج شود . این ذرات در این نقاط باقی می مانند و بعدا بر اثر یک آشفتگی که در جریانهای هوا به دلایل مختلف مثل فعالیت و حرکت افراد ممکن است اتفاق بیفتد ،‌جریان هوا وارد این نقاط مرده هوایی شده و ذرات موجود در آنها را معلق می کند که باعث افزایش آلودگی می شود.

جهت رعایت پنج اصل ذکر شده رعایت موارد زیر ضروری است.
- با توجه به مطالبی که ذکر شد یکی از مهمترین کارهایی که در طراحی یک اتاق تمیز باید موردتوجه قرار گیرد ، کاهش و یا در صورت امکان حذف هر گونه نقاط مرده هوایی می باشد . برای رسیدن به این منظور باید وسایل و لوازم اتاق طوری باشد که اولا خود وسایل دارای کمترین Dead Pockets باشند و ثانیا چیدمان آنها تا جاییکه امکان دارد طوری باشد که جلوی جریان هوارا نگیرد ، به عبارتی دیگر یک مسیر مشخص از ورودی به خروجی وجود داشته باشد.

- تعبیه مکانی به نام Air Lock برای افرادی که وارد اتاق می شوند و همچنین تعبیه مکانی با نام Pass Box برای تجهیزاتی که وارد اتاق می شوند .

- در Air Lock یک روش دوش هوا با فشار زیاد وجود دارد که افراد قبل از پوشیدن لباسهای مخصوص و بعد از پوشیدن آن در این اتاق دوش هوا می کیرند و سپس وارد اتاق می شوند . در Pass Box دستگاهی مانند جارو برقی مخصوص وجود دارد که تجهیزات قبل از ورود به اتاق تمیز در این اتاق و توسط ایت دستگاه کاملا تمیز می شوند

- در طراحی و ساخت اتاق تمیز ( طبق اصل 1 طراحی ) برای تهیه هوای تمیز ورودی و کاهش تعداد ذرات آ» تا درجه تمیزی مورد نظر اتاق باید از یک پیش فیلتر و یک فیلتر با بیشترین بازده موجود و با یک نسبت بالا از هوای برگشتی استفاده نمود.

در حال حاظر فیاتر هایی با نام (High Efficiency Particulate Air) HEPA Filter با بازده 99.97% و فیلتر ذرات با قطر 0.3µm و (Ultra Low Penetrate Air) ULPA Filter با حداقل بازده 99.97% در فیلتر کردن ذرات تا قطر 0.12µm توانسته اند مشکلات را تا حد بسیار زیادی در این زمینه رفع کنند . شکل (2) سیستم تهویه اتاق تمیز را نشان میدهد .

- مواد بکار رفته در ساختمان اتاق تمیز از قبیل مواد و مصالح بکار رفته در ساخت دیوارها و کف و سطوح مختلف باید صاف باشد و قابلیت رفع آلودگی را داشته باشند و جایگاهی برای ذخیره گرد و غبار و آلودگی نباشد و در مقابل رطوبت مقاوم و نفوظ نا پذیر باشند.

ب) اتاق تمیز جریان آرام:
در بعضی مواقع مخصوصا در مواقعی که در اتاق تمیز عملیاتی انجام می شود که تولید ذره زیادی کند دیگر شیوه طراحی سنتی جواب گو نمی باشد . در سال 1961 با طراحی اولیه اتاق تمیز از یک دیوار یا سقف وارد و پس از عبور از یک مسیر مستقیم به دیوار یا سقف مخالف خود می رسد . در صورتی که ما هیچ مانعی نداشته باشیم تمام هوای اتاق با یک جریان آرام (با یک اختلاط بسیار کم یا بدون هیچ اختلاطی)به سمت بدنه (دیوار خروجی ) حرکت می کند . این نوع اتاقهای تمیز ،‌سیستم های هوایی بزرگتر و گران قیمت تر نسبت به حالت سنتی دارند و از آنجایی که تخلیه ذرات معلق نسبتا سریع است این امکان را ایجاد کرده که خیلی از محدودیتها و پشتیبانیهایی که در اتاق سنتی اعمال می شود ،‌از بین برود و در نتیجه صرفه جویی در زمان و هزینه کارها می تواند جبران قیمت بالای تجهیزات را بنماید.