قسمت اعظم سوخت مورد استفاده در ساختمان‌ها سوخت‌هاي فسيلي و انرژي الكتريكي است كه از عوامل مهم آلاينده محيط زيست محسوب مي‌شود،بنابراين با كاستن از تلفات انرژي در اين بخش و استفاده بهينه از آن مي‌توان قدم بزرگي در جهت تحقق روياي داشتن محيط زيستي عادي از آلاينده‌ها برداشت. يكي از راهكارهاي موثر در اين خصوص به كارگيري سيستمي مناسب جهت مديريت مصرف انرژي مي‌باشد. در اين راستا طرح اشاعه فرهنگ بهينه‌سازي مصرف انرژي با اعمال مديريت صحيح انرژي در ساختمان‌هاي شهرداري يكي از فعاليت‌هاي عمده و موثر براي ارائه الگوهاي عملي بهينه‌سازي انرژي مي‌باشد.
 

اين مقاله نخست نگاهي به چگونگي مصرف انرژي در بخش ساختمان‌هاي اداري شهرداري تهران داشته سپس آلودگي‌هاي زيست محيطي ناشي از مصرف انرژي گاز و برق و هزينه‌هاي اجتماعي حاصل از آن، مورد بررسي قرار گرفته است تا با آگاهي از ميزان تاثير گذاري مصرف بي‌رويه سوخت در ساختمان‌هاي حاضر بر آلودگي محيط زيست، ضرورت برقراري سيستم مديريت انرژي مورد توجه مديران اجرايي قرار گيرد.

واژه‌هاي كليدي:

سوخت‌هاي فسيلي، انرژي الكتريكي، آلودگي‌هاي محيط زيست، ساختمان‌هاي اداري شهرداري تهران

مقدمه:
درصد بالايي از جمعيت جهان در شهرهاي بزرگي زندگي مي‌كنند كه ميزان آلودگي هواي آنها از حد مجاز تعريف شده توسط سازان بهداشت جهاني (WHO) بيشتر است. اين آلودگي‌ها شامل سرب، ذرات معلق دود، دي‌اكسيد كربن، دي‌اكسيد گوگرد، مونواكسيد كربن و اكسيدهاي ازت مي‌باشد كه به طور عمده از سوخت‌هاي فسيلي توليد مي‌شوند. به اين ترتيب قاطعانه مي‌توان گفت كه مصرف آنها بايد تقليل يابد. با توجه به اين كه ساختمان‌ها يكي از مصرف كنندگان اصلي سوخت‌هاي فسيلي مي‌باشند و يكي از راهكارها،تمركز بر مديريت انرژي در آنها مي‌باشد.
استقرار مديريت انرژي باعث ايجاد توازن بهينه بيم مصرف منابع انرژي و فعاليت‌ها از طريق برنامه‌ريزي و تصميم‌گيري مديران اجراي مي‌شود.
آمار منتشره شده نشان مي‌دهد مصرف انرژي در بخش ساختمان حدود 37 درصد كل انرژي مصرفي كشور بوده كه در اين ميان ساختمان‌هاي عمومي و دولتي 70 درصد مصرف اين انرژي را به خود اختصاص داده‌اند. علاوه بر اين بخش عمده‌اي از مصرف انرژي در اين قسمت مربوط ساختمان‌هاي موجود و قيمتي مي‌باشد كه عموماً بين 60 درصد الي 40 درصد اتلاف انرژي دارند.
از آنجا كه اداره كل پشتيباني شهرداري تهران داراي 50 ساختمان اداري در سطح شهر تهران است، در جهت اشاعه فرهنگ بهينه‌سازي مصرف انرژي در ساختمان، به عنوان نمونه اثرات مخرب زيست محيطي حاصل از مصرف انرژي گاز و برق در مجموعه مذكور مورد بررسي قرار گرفته است تا با آگاهي از ميزان آلودگي‌هاي زيست محيطي حاصل از مصرف بي‌رويه و نامناسب انرژي در ساختمان‌هاي مشابه ضرورت اجراي سيستم صحيح مديريت انرژي در ساختمان بيش از پيش احساس شود.
مقاله حاضر سعي دارد با هدف درك ضرورت بهبود كارايي انرژي در ساختمان‌هاي شهرداري تهران و استفاده از نتايج اصله در ارزيابي ساختمان‌هاي مشابه گامي هر چند كوچك در جهت حفاظت از منابع انرژي در جهت توسعه پايدار اين منابع بر دارد.

روش تحقيق
جهت درك ضرورت بهبود كارايي انرژي در ساختمان‌هاي اداري شهرداري تهران، ابتدا تعداد ساختمان‌هاي اداري شهرداري تهران سرشماري شد سپس به بررسي حامل‌هاي رسوم انرژي مورد استفاده در اين ساختمان‌ها پرداخته شد. در اين راستا ساختمان شركت كنترل كيفيت هوا به عنوان ساختمان نمونه مورد بررسي قرار گرفت و به اين ترتيب متوسط مصرف ساليانه گاز و برق به ازاي هر متر مكعب، محاسبه گرديده و با ميزان استاندارد جهاني مقايسه شده است. در ادامه به بررسي اثرات آلايندگي ناشي از مصرف گاز طبيعي و برق در ساختمان‌هاي مذكور پرداخته شد لازم به ذكر است كه درك ميزان اثرات آلايندگي مذكور با آگاهي از آمار منتشره از ميزان انتشار آلاينده‌هاي هوا ناشي از سوختن هر متر مكعب گاز طبيعي و هر كيلو وات ساعت برق ميسر شده است. سپس بر اساس آمار و اطلاعات موجود هزينه رفع خسارات زيست محيطي ناشي از مصرف انرژي الكتريكي و هزينه‌هاي اجتماعي ناشي از مصرف گاز طبيعي محاسبه شده است. در نهايت با انجام بررسي‌هاو محاسبات مطرح شده هر چه بيشتر به ضرورت اجراي طرح بهينه‌سازي مصرف انرژي پي خواهيم برد. لازم به ذكر است كه ارزيابي دقيق ميزان خسارات زيست محيطي ناشي از مصرف سوخت در ساختمان هاي مختلف نيازمند انجام پژوهش‌هاي گسترده‌تري مي‌باشد. اين مقاله با محاسبه حداقل اين هزينه‌ها، ضرورت ارزيابي دقيق‌تر به منظور آگاهي از ميزان اين خسارات پنهان را روشن مي‌سازد.

تحليل مصرف انرژي در ساختمان‌هاي اداري
بررسي حامل‌هاي مرسوم مورد استفاده در ساختمان‌هاي كشور نشان مي‌دهد كه در اكثر بناهاي وجود از حامل از براي مرتفع كردن نيازهاي گرمايشي و از حامل برق براي برطرف كردن نيازهاي سرمايشي و تامين روشنايي بهره‌گيري مي‌شود.
1.مصرف گاز
طبق برآورد انجام شده بر اساس مطالعه صورت گرفته، هر متر مربع از ساختمان‌هاي اداري موجود در اقليم تهران كه از گاز طبيعي به عنوان سوخت خود جهت گرمايشي استفاده مي‌كنند به طور متوسط در سال 30 متر مكعب گاز مصرف مي‌كند و اين ميزان تقريباً معادل 317 كيلو وات ساعت مي‌باشد.
2.مصرف برق
طبق برآورد انجام شده هر متر مربع از ساختمان‌هاي اداري وجود در اقليم به عنوان سوخت خود جهت سرمايشي استفاده مي‌كنند به طور متوسط در سال 66 كيلو وات ساعت برق مصرف مي‌كند.
بنابراين در مجموع با تبديل مصرف گاز به كيلو وات ساعت، بر متر مربع انرژي مصرف مي‌كند، اين در حالي است كه استاندارد جهاني در اين زمينه براي مناطقي با آب و هوايي مشابه ايران حدود 120 كيلو وات ساعت بر متر مربع است يعني ميزان مصرف انرژي در ساختمان‌هاي ايران 3،1 برابر استاندارد بين المللي است.
بررسي اثرات آلايندگي ناشي از مصرف انرژي گاز و برق در 50 ساختمان اداري شهرداري تهران
از مهم‌ترين مشكلات زيست محيطي ناشي از آلاينده‌هاي حاصل از مصرف انرژي فسيلي كه ساختمان‌ها نيز نقش قابل توجهي در توليد آنها دارند مي‌توان به وارد زير اشاره كرد:
بارش باران اسيدي، تهديد گونه‌هاي گياهي، بيابان زدايي، آلودگي منابع آب، تهديد موجودات دريايي، تخريب لايه اوزون، بالا آمدن آب درياها بر اثر پديده گرم شدن زمين و تهديد سلامت جسماني و رواني انسان‌ها.
1.بررسي اثرات آلايندگي ناشي از مصرف گاز طبيعي
تعداد ساختمان‌هاي اداري شهرداري تران 50 عدد و در حالت كمينه هر كدام با مساحتي بالغ بر 1000 متر مربع در نظر گرفته شده‌اند بنابراين در مجموع مساحتي حدود 50هزار متر مربع در اختيار داريم و از آنجا كه به طور متوسط در هر متر مربع ساختمان‌هاي مذكور سالانه 30 متر مكعب گاز مصرف مي‌شود و با توجه به اين‌كه ميزان توليد NOX و CO2 از سوختن هر متر مكعب گاز طبيعي به ترتيب برابر با 2 گرم است{4}،كه شرح آن در جدول 1 آمده است:

جدول1- ميزان انتشار آلاينده‌هاي هوا ناشي از سوخت گاز طبيعي در ساختمان‌هاي اداري شهر تهران

   

 

 

متوسط توليدNOx

متوسط توليدSO2

متوسط توليدCO2

جمع آلاينده‌ها

نيروگاه

955%

839%

398/617

92/619



2.بررسي اثرات آلايندگي ناشي از مصرف انرژي الكتريكي

ظاهر امر اين است كه مصرف انرژي برق فاقد چنين آلودگي‌هايي است اما نكته قابل ذكر آن است كه انرژي برق نيز آلودگي‌هاي دارد. اين آلودگي‌ها به خصوص در واقعي كه توليد برق از طريق نيروگاه‌هاي حرارتي انجام مي‌شود در فواصل دور از شهرها و يا حاشيه آنها در هوا و محيط منتشر مي‌شود.
بر اساس آمارهاي موجود در ترازنامه انرژي سال 84، ‌متوسط توليدso2,CO2,Noxدر نيروگاه‌هاي حرارتي كشور پس از اعمال سهم هر نوع نيروگاه از توليد برق كشور، به ترتيب برابر با 955،0،839،0،398،617گرم بر كيلو وات ساعت است. در جدول 2 متوسط توليد آلاينده‌ها در نيروگاه‌هاي كشور براي توليد هر كيلو وات ساعت برق ارائه شده است.



جدول2: شاخص انتشار آلايندگي نيروگاه‌هاي كشور(گرم بر كيلو وات ساعت)

مساحت (متر مربع)

مصرف گاز(متر مكعب)

انتشار NOx(گرم)

انتشارCO2(گرم)

جمع آلاينده‌ها

1

30

60

63990

64050

50000

1500000

3000000

3199500000

3202500000

 

به اين ترتيب با توجه به اين كه هر متر مربع ساختمان‌هاي اداري به طور متوسط در سال، 66 كيلو وات ساعت برق مصرف مي‌شود كه ميزان آلاينده‌هاي توليد شده ناشي از مصرف انرژي الكتريكي براي مساحت ساختمان‌هاي اداري شهرداري كه بالغ بر 50 هزار متر مربع در نظر گرفته شده است، در جدول 3 آمده است. در مجموع در حال حاضر مجموعه ساختمن‌هاي مورد نظر، سالانه 5245820000 گرم (حدود 5245تن) انتشار آلاينده‌هاي زيست محيطي دارند كه از جمع آلاينده‌هاي جداول يك و سه دست مي‌آيد.


جدول 3: ميزان انتشار آلاينده‌هاي ناشي از مصرف برق در ساختمان‌هاي اداري شهرداري تهران

مساحت (مترمربع)

مصرف برق(كيلو وات ساعت)

توليد NOx(گرم)

توليدSO2(گرم)

توليد CO2(گرم)

جمع آلاينده‌ها

1

66

63،03

55،37

40748

40866،4

50000

3300000

3151500

2768500

2037400000

2043320000



محاسبه هزينه‌هاي زيست محيطي ناشي از مصرف گاز طبيعي و انرژي الكتريكي

اگر چه محاسبه هزينه آثار و زيان‌هاي ناشي از آلودگي‌هاي زيست محيطي به ويژه در مباحث اجتماعي بسيار مشكل است، اما به طور اجمالي تبعات اقتصادي دو آلاينده اصلي توليد شده در ساختمان‌هاي اداري مورد بحث در ادامه بررسي شده است:
1.محاسبه هزينه رفع خسارت زيست محيطي ناشي از مصرف انرژي الكتريكي
نتايج مطالعه‌اي حاكي از آن است كه هزينه رفع خسارت زيست محيطي ناشي از گازهاي CO2,SO2,NOx كه در اثر توليد يك كيلو وات ساعت برق در جو پخش مي‌شوند در سال‌هاي 1379 عادل 188 ريال بوده است كه با توجه به نرخ 10 درصدي تورم اين مقدار در سال 1386 به 365 ريال تخمين زده مي‌شود. بنابراين با توجه به مصرف سالانه 3300000 كيلو وات ساعت برق در مجموعه ساختمان‌هاي شهرداري هزينه رفع خسارت زيست محيطي ناشي از آن، 120450000 ريال است.

2.محاسبه هزينه‌هاي اجتماعي ناشي از مصرف گاز طبيعي

هزينه اجتماعي ناشي از توليد هر گرم،NOx,  56،51 ريال و هر گرم CO2، 19،0 در سال 1379 ريال بوده است كه با توجه به نرخ 10 درصدي تورم، در سال 1386، هزينه هر گرمNOx,، 100 ريال و هر گرم CO2، 3،0 ريال تخمين زده مي‌شود. با توجه به اين آمار و ميزان آلاينده‌هاي انتشار يافته از طريق ساختمان‌هاي مورد مطالعه مي‌توان هزينه‌هاي اجتماعي انتشار آلاينده‌هاي اين بخش را مطابق جدول شماره 4 محاسبه كرد.

جدول4: هزينه‌هاي اجتماعي ناشي از مصرف گاز طبيعي
   

 

NOx

CO2

جمع آلاينده‌ها

مقدار(گرم)

3000000

3199500000

32025000000

هزينه(ريال)

300000000

959850000

1259850000

 

در مجموع در حال حاضر هزينه‌هاي ناشي از آلاينده‌هاي توليد شده در مجموعه ساختمان‌هاي مورد نظر، سالانه 2464350000 ريال (معدل 246 ميليون تومان) مي‌باشد.

نتيجه گيري
برنامه كاهش مصرف انرژي‌هاي فسيلي مي‌تواند ضمن تقليل آاينده‌هاي تخليه شده در محيط در حفظ سرمايه ملي و انساني موثر باشد. به اين ترتيب اصلح آن است كه اولاً تقليل و ثانياً حذف استفاده از انرژي‌هاي فسيلي در ساختمان‌ها مد نظر قرار گرفته و انرژي‌هاي جايگزين فاقد آلودگي مورد بهره‌برداي قرار گيرند.
با توجه به آنچه كه گفته شد تنها بخشي از ساختمان‌هاي اداري شهرداري تهران به ميزان سالانه حدود 5245 تن انتشار آلاينده‌هاي زيست محيطي دارند. اين امار بيانگر اين مطلب است كه ساختمان‌ها در تهران به صورت خاموش سهم موثري در آلودگي محيط زيست دارند.
شايان ذكر است كه انجام مواردي نظير رعايت اصولي ضوابط ساخت و ساز نظير استعانت از طراحي و معماري مناسب، رعايت مبحث 19 مقررات ملي ساختمان، روي آوردن به تكنولوژي‌هاي نوين نظير استفاده از انرژي‌ها نو، پنجره‌هاي دو جداره و ...تاثير به سزايي در مديريت صحيح انرژي، كاهش مصرف سوخت و آلاينده‌هاي زيست محيطي ناشي از آن را دارد.

منابع و ماخذ:
1. تقي زاده،محمد؛مديريت سوخت در ساختمان و آسيب‌هاي زيست محيطي، مجموعه مقالات سوين همايش بهينه‌سازي مصرف سوخت در ساختمان، اسفند 83
2. قاسمي،بوذرجمهر و صدري،ملك ارسلان؛ بهينه سازي مصرف انرژي در ساختمان‌هاي اموزشي، مجموعهئمقالات چهارمين همايش بهينه سازي مصرف سوخت در ساختمان،اسفند 83
3. طلوعيان،اكبر؛مديريت مصرف انرژي و رابطه آن با توسعه پايدار و آلودگي محيط زيست، مجموعه مقالات پنجمين همايش بهبنه سازي مصرف سوخت در ساختمان، خرداد85
4. باقري،فرشيدو مكاري زاده،وهاب؛ماهنامه تازه‌هاي انرژي،شماره 1، شهريور 1387، ص64تا67
5. دفتر برنامه‌ريزي كلان برق و انرژي،ترازنامه انرژي در سال 1384،زمستان 1385
6. ماهنامه پيام انرژي، شماره 74، اسفند 1380
7. گروه انرژي،طرح بهينه‌سازي و مصرف انرژي در ساختمان‌هاي شهرداري تهران، ستاد محيط زيست و توسعه پايدار شهرداري تهران،1387
8. كرگ بي، اسميت،اصول مديريت انرژي،ترجمه صادقي و همكاران،نشر دانشگاه،تهران 1376
محمدهادي حيدرزاده: مشاور شهرداري تهران در امور محيط‌زيست و رئيس ستاد محيط‌زيست و توسعه پايدار
رقيه ابراهيمي: كارشناس گروه انرژي، ستاد محيط‌زيست و توسعه پايدار شهرداري تهران
ابوالفضل رستگار: مسئول گروه انرژي، ستاد محيط‌زيست و توسعه پايدار شهرداري تهران

 


برگرفته از: ماهنامه تازه ‌هاي انرژي- شماره 6- فروردين ماه 1388-ص 87

 

یک تصویر یک خاطره

جدید ترین اخبار

حاضرین در سایت

ما 44 مهمان و بدون عضو آنلاین داریم

ورود به سایت