مرکز دانش صنعت تاسیسات

در بازار انرژي‌هاي تجديدپذير كه در سال 2008 ميلادي رشد چشمگيري را شاهد بود، انرژي بادي بيشترين سهم را در افزايش ظرفيت اين نوع انرژي‌ها به خود اختصاص داد، به طوري كه ظرفيت انرژي بادي در سال 2008 با 29 درصد افزايش، به 121 گيگاوات رسيد؛ يعني در حدود دو برابر بيشتر از 48 گيگاوات ثبت شده در سال 2004.

اين افزايش چشم‌گير تا حد زيادي مرهون رشد بازارهاي بزرگي همچون ايالات متحده آمريكا و چين است كه ظرفيت‌هاي توليد خود را به ترتيب به 8400 و 6300 مگاوات افزايش دادند. گفتني است دو كشور هند و آلمان نيز با افزايش ظرفيت خود به ميزان 1800 و 1700 مگاوات، در رشد ظرفيت بازار انرژي‌هاي تجديدپذير در جهان نقش مهمي را ايفا كردند.

نقش كشورها در افزايش ظرفيت توليد انرژي بادي
شواهد حاكي از آن است كه در سال 2008 موفقيت‌هاي چشم‌گيري در زمينه تأمين انرژي از منابع انرژي بادي به وقوع پيوسته است. ايالات متحده توانست كشور آلمان را كه براي مدت طولاني در بازار انرژي بادي پيشرو بود، پشت سر گذاشته و در پايان سال، ظرفيت انرژي بادي خود را به 25 گيگاوات برساند. از سوي ديگر، مجموع انرژي بادي چين براي پنجمين سال متوالي تا دو برابر افزايش يافت و در پايان سال به بيش از 12 گيگاوات رسيد و بدين ترتيب، برنامه توسعه چين براي رسيدن به مرز 10 گيگاوات در سال 2010، دو سال زودتر محقق شد. همچنين، بيش از 80 كشور جهان توسعه تجاري بازار انرژي بادي را تا سال 2008 آغاز كرده‌اند كه از ميان آنها دو كشور مغولستان و پاكستان، تازه‌واردترين كشورها به اين بازار هستند و برنامه‌هاي توسعه انرژي بادي در برخي كشورهاي آفريقايي همانند كنيا، اتيوپي و تانزانيا نيز در حال اجرا است. در اين ميان، مجموع ظرفيت سيستم‌هاي ساحلي انرژي بادي كه بازار انگلستان مقام اول را در تأمين اين نوع انرژي به خود اختصاص داده است، پس از رشد 200 و 360 مگاواتي طي سال‌هاي 2007 و 2008، در پايان سال 2008 به 1.5 گيگاوات رسيده است و تقريباً تمام منابع مربوط به آن در بازار اروپا وجود دارد.

وضعيت توليد انرژي از منابع آبي
انرژي آبي كوچك نيز از منابع تجديدپذير انرژي است كه ظرفيت آن در حدود 85 گيگاوات در سطح جهان افزايش يافته است. بيشتر منابع آبي كوچك در كشور چين قرار دارد، جايي كه بين سال‌هاي 2004 تا 2008، شكوفايي اين منبع انرژي با رشد سالانه 4 تا 6 گيگاوات همراه بوده است. علاوه بر چين، اقدامات متعددي نيز در چندين كشور آفريقايي و آسيايي جهت توسعه منابع آبي كوچك انجام شده است. ظرفيت منابع انرژي آبي بزرگ نيز طي سال 2008 در حدود 25 تا 30 گيگاوات افزايش يافت تا چين با افزودن 12 تا 15 گيگاوات به اين منابع و هند با ايجاد بيش از 5 گيگاوات ظرفيت جديد توليد، در اين بخش پيشرو باشند.

منابع زيست‌توده
رشد استفاده از انرژي‌هاي حاصل از توده‌هاي زيستي نيز همچنان در مقياس‌هاي كوچك و بزرگ ادامه يافت، به طوري كه در سال 2008 ظرفيت آن با افزايش حدود 2 گيگاوات، به 52 گيگاوات رسيد. در برخي از كشورهاي عضو اتحاديه اروپا مانند فنلاند، فرانسه، آلمان، ايتاليا، هلند، سوئد و انگلستان، توليد انرژي از توده‌هاي زيستي طي سال‌هاي 2007 و 2008 افزايش يافت. در كشور چين نيز روند توليد انرژي از گازهاي زيستي در مقياس صنعتي (همانند دامداري‌ها) و از پسماندهاي كشاورزي، به خصوص كاه، سير صعودي داشته است. در كشورهاي در حال توسعه همانند بازارهاي برزيل، فيليپين و يا حتي آرژانتين، كلمبيا، هند، مكزيك، نيكاراگوئه، تايلند و اروگوئه، علاوه بر رونق صنايع توليد شكر، راه‌اندازي نيروگاه‌هاي زيست‌توده‌اي براي توليد انرژي از تفاله نيشكر در دستور كار قرار گرفته است.

انرژي فتوولتاييك خورشيدي
سيستم‌هاي فتوولتاييك  خورشيدي كه طي فرايند شيميايي نور خورشيد را به برق تبديل مي‌كنند، همچنان سريع‌ترين روند رشد را در ميان فنوري‌هاي توليد انرژي به خود اختصاص داده‌اند و ظرفيت فعلي آنها با 70 درصد رشد در سال 2008، به 13 گيگاوات رسيده است. در نمودار شماره3 كه حاكي از رشدي 6 برابري اين سيستم‌ها در مقايسه با ظرفيت جهاني در سال 2004 است، رشد ظرفيت سالانه سيستم‌هاي فتوولتاييك خورشيدي در شبكه‌هاي برق در سال 2008 ظرفيتي حدود 5.4 گيگاوات ارزيابي شده است. بازار اسپانيا با افزايش ظرفيت نصب شده خود به ميزان 2.6 گيگاوات، يعني حدود نيمي از ظرفيت‌هاي افزوده شده كل جهان طي سال 2008 را به خود اختصاص داده است. پس از اسپانيا، كشور آلمان در جايگاه دوم قرار دارد كه در سال 2008، ظرفيت توليد انرژي از اين نوع منبع را در حدود 1.5 گيگاوات افزايش داده است. پس از اسپانيا و آلمان، ساير كشورهاي بزرگ صنعتي سعي بر اين داشته‌اند  كه با سرمايه‌گذاري در اين بخش از قافله عقب نمانند كه از آن جمله مي‌توان به ايالات متحده آمريكا با 310 مگاوات، كره‌جنوبي با 200 تا 270 مگاوات، ژاپن با 240 مگاوات و ايتاليا با 200 تا 300 مگاوات افزايش ظرفيت اشاره كرد. بازارهاي استراليا، كانادا، چين، فرانسه و هندوستان نيز همچنان روند رو به رشد را طي كرده و بسياري از كشورها از جمله چين نيز به تازگي فعاليت خود را در اين بخش آغاز كرده‌اند تا مجموع ظرفيت جهاني سيستم فتوولتاييك را در سال 2008 به بيش از 16 گيگاوات افزايش دهند.

در سال 2008، سه گرايش مشخص در بازارهاي فتوولتاييك وجود داشته است:
گرايش اول: توجه به توسعه پنل‌هاي فتوولتاييك براي استفاده در ساختمان‌ها  بود كه با وجود اختصاص سهم كمي از بازار، رشد سريعي را در جذب بازار از خود نشان داد به طوري كه بيش از 25 مگاوات از اين سيستم در اروپا نصب شد.



گرايش دوم: فناوري‌هاي فتوولتاييك ورقه‌اي  بود كه سهم بيشتري از سهم بازار را داشت. نيروگاه‌هاي مجهز به فتوولتاييك مقياس بزرگ با ظرفيتي بيش از 200 كيلووات بودند كه به طور انبوه در سال 2008 راه‌اندازي شدند. تا پايان سال 2008، در حدود 1800 مورد از چنين نيروگاه‌هايي در سرتاسر جهان وجود داشتند، در حالي كه اين تعداد در پايان سال 2007 در حدود يك هزار نيروگاه بوده است. به طور كلي، مجموع ظرفيت اين نيروگاه‌ها در حدود 3 گيگاوات است كه در مقايسه با سال 2007، تا سه برابر افزايش يافته است. اكثر نيروگاه‌هاي جديد در سال 2008 با مجموع ظرفيت بيش از 1.9 گيگاوات در كشور اسپانيا نصب شدند و ساير نيروگاه‌هاي فتوولتاييك در كشورهاي جمهوري چك، فرانسه، آلمان، ايتاليا، كره، پرتغال راه‌اندازي شدند. يكي از اين نيروگاه‌ها، نيروگاه 60 مگاواتي المديا در شهر آلاركون اسپانيا است كه با اتمام پروژه راه‌اندازي آن در سال 2008، در حال حاضر بزرگ‌ترين نيروگاه فتوولتاييك جهان لقب گرفته است. همچنين، نيروگاه‌هاي فتوولتاييك جديدي در ساير كشورهاي اروپايي و جهان از جمله چين، هند، ژاپن و ايالات متحده آمريكا طراحي شده يا در حال توسعه هستند.

ترجمه: مريم پرستش
تدوين: وحيد رسولي

برگرفته از ماهنامه طيف برق، شماره 18، صفحات 82-80.