مرکز دانش صنعت تاسیسات

امروزه استفاده از زباله به عنوان طلاي سياه يكي از مهم‌ترين شاخص‌هاي توسعه براي كشورها محسوب مي‌شود.
در نيروگاه زباله (نيروگاهي كه در آن به توسط زباله برق توليد مي‌شود. امروزه توليد برق از زباله در كشورهاي توسعه يافته به شدت مورد تحقيق و بررسي قرار گرفته به طوري كه هم اكنون در دنيا بيش از 600 نيروگاه زباله‌سوز در 35 كشور جهان ساخته شده و در حال بهره‌برداري است كه مجموع ظرفيت زباله‌سوزي آنها بالغ بر 130 ميليون تن زباله جامد شهري در سال است.

به اين ترتيب زباله به معني يك منبع توليد انرژي قابل استفاده مجدد است، در ايران نيز به گفته مسئولان سازمان انرژي‌هاي نو در حال برنامه‌ريزي براي توليد برق از 42 هزار تن زباله در كشور مي‌باشند كه اين طرح در مشهد و شيراز به صورت پايلوت راه‌اندازي خواهد شد. اجراي اين طرح مي‌تواند از يك سو گام موثري در مديريت مواد زايد شهري و از سوي ديگر براي تامين انرژي و توليد برق كه نياز هميشگي كشور است، اقدامي ارزشمند محسوب شود.

امروزه بحث استفاده از زباله‌ها براي توليد برق به عنوان يكي از انرژي‌هاي نو از سوي سازمان انرژي‌هاي نو در حال پيگيري است. به گفته مسئولان سازمان انرژي‌هاي نو، هم اكنون قيمت انرژي‌هاي نو در ايران از تمام كشورهاي دنيا بالاتر است، به نحوي كه دولت ايران تعهد كرده است توليد انرژي‌هاي نو را با قيمت تضميني 20 ساله خريداري كند.

مدير عامل سازمان انرژي‌هاي نو در اين باره گفت: با توجه به اين كه دولت به تازگي تعهد كرده هر كيل وات ساعت برق تجديدپذير را به قيمت 130 تومان خريداري كند هم اكنون قرار داد خريد 600 مگاوات برق تجديدپذير از سوي دولت به صورت 20 ساله تعهد شده است.
در حال حاضر با باز كردن اسناد اعتباري(LC) در بانك‌ها و واريز پول به حساب بانكي، مبلغي به عنوان وام جهت توليد برق از منابع تجديدپذير به عنوان وام جهت توليد برق از منابع تجديدپذير براي فعالان اين بخش در نظر گرفته شده؛ به صورتي كه هر وقت از سوي توليدكنندگان برق تجديدپذير فيش توليدي ارائه شود، مي‌توانند پول را از بانك دريافت نمايند.
وجود ظرفيت قابل قبول در بخش توليد برق از زباله، ضايعات دامي، كشاورزي، استفاده از گازهاي حاصل از فاضلاب انساني و صنعتي سازمان انرژي‌هاي نورا ملزم كرده مه براي موفقيت در توليد برق برنامه‌ريزي‌هايي را انجام داده و اقدام به ساخت پروژه‌هايي به صورت پايلوت در نقاط مختلف كشور شود كه اين پروژه‌ها به زودي اجرا مي‌شوند.
توليد برق از زباله در شيراز
پيشرفت روزافزون فناوري، توسعه زندگي شهري، توليد ويرانگر زباله‌هاي شهري در كلان‌شهرها و نياز بيشتر به انرژي‌ پاك براي زيستن از جمله مولفه‌هايي است كه استفاده از اين نوع نيروگاه‌ها را كه از انرژي‌هاي تجديدپذير مهيا مي‌شوند، اجتناب‌ناپذير مي‌كند.
در حقيقت راه‌اندازي نيروگاه‌هاي بيوگاز با يك تير دو هدف زدن است؛ به طوري كه از يك سو فرآيند امحاي زباله‌هاي شهري انجام و از سوي ديگر از اين نوع زباله‌هاي شهري انجام و از سوي ديگر از اين نوع زباله‌ها در توليد انرژي پاك بهره‌گيري مي‌شود.
طرح احداث نيروگاه بيوگاز در شيراز و استفاده از زباله‌هاي شهري در توليد انرژي در اين كلان‌شهر از سال‌ها پيش در حال مطالعه بود و اكنون به مرحله اجرا و سرانجام رسيده است.
كارشناسان در تحقيقات خود نشان داده‌اند كه در اثر دفن زباله‌ها بخصوص مواد آلي تجديدپذير و فعل و انفعالات بي‌هوازي مواد گازهاي متان، اكسيژن، دي‌اكسيد كربن و نيتروژن توليد مي‌شود كه نزديك به 60 درصد دي‌اكسيدكربن و مابقي گازهاي ديگر است.
اين گازها هم براي آلوده‌ كردن آب‌هاي زيرزميني و انفجارات درون زمين و م براي افزايش گازهاي ديگر گلخانه‌اي و ايجاد اشتعال و آتش‌سوزي و آثار زيانبار آن براي محيط زيست فوق‌العاده زيانبار است، بنابراين آن براي اولين بار در سال 78 شهرداري شيراز چاهكي به ابعاد 5/2 در 5/2 و به عمق 6 متر احداث كرد و در همان سال بحث جمع‌آوري، هدايت و سوزاندن اين گازها به صورت آزمايشي انجام گرفت.
به دنبال آن شهرداري شيراز و سازمان تنظيف مواد جمع‌آوري و سوزاندن گازهاي حاصل از دفن بي‌هوازي زباله‌هاي شيراز را در دستور كار خود قرار دادند كه از سال 80 اقدام به لوله‌گذاري و هدايت گازهاي حاصل از دفن پسماندهاي زباله‌هاي شيراز كرد و امسال هم نزديك به 5400 متر طول لوله‌گذاري در محل سايت دفن براي استحصال گاز انجام شده است.
مسئولان شهرداري شيراز اعلام كردند به دنبال اين اقدام خيلي از كلان‌شهرها كارشناسانت خود را به شيراز اعزام كردند و از كارشناسان سازمان تنظيف و مواد شهر شيراز اين طرح‌ها را اخذ و پس از شيراز در برخي از شهرها پروژه احداث نيروگاه بررسي است، اينك در هر ساعت 700 متر مكعب گاز در سايت دفن زباله شيراز توليد مي‌شود، سازمان تنظيف و مواد شهرداري شيراز از طريق سازمان انرژي‌هاي نو احداث نيروگاه برق را در دستور كار خود قرار داده است.
احداث اين نيروگاه‌ها تاثيرات زيست محيطي بسيار زيادي دارد و جمع‌آوري و هدايت اين گازها به شبكه برق سراسري صورت مي‌پذيرد كه به طور متوسط هر كيلو وات ساعت 55 هزار تومان فروخته مي‌شود كه قرارداد آن منعقد شده و سازمان انرژي نو متعهد شده به مدت 13 سال برق توليدي اين نيروگاه را خريداري كند.

توليد برق از زباله در تهران
به گفته مسئولان پژوهشي پژوهش‌گاه نيرو طراحي نيروگاه زباله‌سوز از سوي محققان كشورمان بر اساس زباله‌هاي تهران نيز قابل اجرا است. هم اكنون در تهران روزانه حدود 8 هزار تن زباله توليد مي‌شود؛ در حالي كه كارخانه تبديل زباله به كمپوست ايجاد شده است ولي دفع آنها به عنوان مشكل هميشگي همواره وجود داشته است.
امروزه نيروگاه‌هاي زباله‌سوز به طور گسترده‌اي در كشورهاي مختلف مورد بهره‌برداري قرار گرفته‌اند، از اين براي راه‌اندازي اين نيروگاه‌ها در كشور مطالعاتي شكل گرفته كه در حال گسترش و عملي شدن است. به گفته مسئولان پژوهش‌گاه نيرو هم اكنون طراحي نيروگاه‌هاي زباله‌سوز بر اساس زباله‌هاي تهران با ظرفيت 1200 تن در روز صورت گرفته است.
در دنيا 2 نوع كوره بستر شناور و توده‌سوز با كاربردهاي متفاوت استفاده مي‌شود كه در اين طرح هر دو نوع كوره مورد نظر قرار گرفته‌اند.
در اين طرح بر كنترل آلودگي هوا تاكيد شده، از اين رو سيستم كنترل آلودگي پيش‌بيني شده است.
اقبال جهاني به انرژي‌هاي نو
هر چند بررسي‌ها نشان مي‌دهد در كشور ما توجه چنداني به انرژي‌هاي نو نمي‌شود و متاسفانه اين انرژي‌ها در سبد انرژي كشور جايي ندارند ولي با وجود مسايلي كه در رابطه با سوخت‌هاي فسيلي در دنيا مطرح است، توجه به انرژي‌هاي نو و يا انرژي خورشيدي هستند، روز به روز بيشتر مي‌شود. از طرف ديگر، پيشرفت‌هاي فناوري كه بشر به آنها دست يافته است موجب شده انرژي‌هاي تجديدپذير از نظر اقتصادي نيز رفته رفته مقرون به صرفه شود.
اروپا در نظر دارند تا سال 2030 ميلادي، حدود 20 درصد از انرژي‌هاي مورد نياز خود را از انرژي‌هاي تجديدپذير تامين كنند.

برگرفته از: نشريه پيام ساختمان و تاسيسات- شماره 67- ص 113