مرکز دانش صنعت تاسیسات

كريستال شدن و عمليات رفع كريستال هاي شديد:سرويس و نگهداري سيستمهاي سرمايشي و دستگاههاي تشكيل دهنده آنها بسيار مهم است و كوتاهي در اين عمر باعث ضرر هاي اقتصادي زيادي مي شود. دستگاههاي خنك كننده مركزي مجموعه دستگاههائي هستند كه داراي ظرفيت بالا بوده و قادرند هواي پاك و سالم و عاري از گرد و خاك و ميكروب را با درجه حرارت مناسب براي مجتمع و ساختمانهاي بزرگ تأمين نمايند و به با توجه به نوع سيستم معمولا تشكيل شده اند از چيلر، برج خنك كننده، هواساز، الكتروپمپ ها و فن كوئل. در اين مقاله به يكي از پركاربردترين موضوعات سرويس و نگهداري اشاره مي شود كه همان پديده كريستاليزاسيون است.

پديده كريستاليزاسيون:در مورد پديده كريستاليزاسيون در چيلرهاي جذبي اظهار نظرهاي غير واقعي زياد بعمل آمده و تلاش شده است آنرا بسيار بزرگ و حاد نشان دهند و در مقابل، چيلرهاي تراكمي تبخيري را بعنوان گزينه برتر جايگزين نمايند. درحاليكه اين پديده بسيار ساده و قابل پيش بيني و پيش گيري است. حتي اخيراً نيز مواد افزودني درحال ساخت و آزمايش است كه با اضافه نمودن آن بطور كلي كريستاليزاسيون در چيلرهاي جذبي اتفاق نخواهد افتاد.

اصولاً كريستال شدن ناشي از افت شديد دما و افزايش غلظت محلول ليتيوم برومايد در مسير خروجي محلول غليظ ازمبدل (بيشترين غلظت و آمترين دما) صورت مي گيرد. بدين معني كه حالت محلول بودن ليتيوم برومايد تابع دما و غلظت آن است. علت رفتن سيستم به سمت كريستال مي تواند ناشي از دو حالت در چيلر باشد. ممكن است دماي آب برج خنك كننده به حدي افت نمايد كه سبب كاهش شديد درجه حرارت محلول رقيق خروج از ابزربر گردد.
كاهش دما سبب كاهش زياد دماي محلول غليظي است كه از ژنراتور به مبدل وارد مي شود . درمحل خروج محلول غليظ از مبدل كاهش دما به حداكثر ميرسد كه باتوجه به غلظت آن به كريستال شدن منجر شود. كه در اين صورت لازم است حتماً در مورد كنترل دماي آب برج خنك كننده اقدام مؤثر نظير نصب شير سه راهه يا دوراهه و باي پاس هاي دستي و يا خاموش و روشن نمودن فن برج بعمل آيد. از موارد ديگري كه ممكن است سبب كريستال شود، افزايش فشار داخل چيلر بخاطر نشتي مي باشد و اين امر باعث افزايش نقطه جوش مبرد مي گردد و نهايتاً چيلر قادر نخواهد بود كه دماي آب چيلد را درحد مطلوب پائين آورد و سنسور كنترل دماي خروجي آب چيلد فرمان باز شدن بيشتر شير بخار يا آب داغ را فراهم مي سازد و افزايش ميزان بخار يا آب گرم سبب جدا شدن بيشتر مبرد از محلول مي گردد. افزايش غلظت محلول خروجي از ژنراتور تداوم مي يابد اين درحالي است كه شرايط تبخير مبرد در اواپراتور و جذب آن توسط ليتيوم برومايد بخاطر وجود نشتي در چيلر كاملاً از بين رفته و نهايتاً افزايش غلظت به كريستاليزاسيون ختم خواهد شد، كه در اين صورت شرط اول اين است كه در مورد رفع نشتي و كاهش فشار داخل چيلر و ايجاد وكيوم كافي اقدام شود.
كريستال شدن ناشي از افت شديد دما و افزايش غلظت محلول ليتيوم برومايد در مسير خروجي محلول غليظ ازمبدل (بيشترين غلظت و آمترين دما) صورت مي گيرد
عملكرد ضدكريستاليزاسيون اتوماتيك در چيلرهاي مدل اسپيكو sse (ضد كريستاليزاسيون)

چنانچه به هر دليلي كريستاليزاسيون در دستگاه حادث شود جريان محلول غليظ از مسير اصلي يعني مسير مبدل كم و يا مسدود مي گردد و سبب مي شود محلول داغ ليتيوم برومايد از مسير سريز خط ضدكريستال مستقيماً وارد ابزربر شود كه باعث افزايش دماي محلول ابزربر مي شود.
اين محلول گرم كه از مسير مبدل به ژنراتور در جريان است سبب افزايش دماي بلورهاي كريستال شده ليتيوم برومايد مي گردد و مسير مسدود شده كريستال را مجدداً ذوب و جاري مي سازد. بهرحال خاطر نشان مي شود كه علت كريستال شدن بايد شناسائي و برطرف شود.

در اثر اين پديده از عبور محلول جلوگيري شده و ظرفيت برودت دستگاه افت شديد مي كند. وقوع پديده كريستال شدن با علائم زير آشكار مي گردد:

1: درجه حرارت آب چيلد خروجي افزايش مي يابد.
2: سطح محلول از طريق چشمي ابزربر قابل رؤيت نمي باشد.
3: سر و صدا در پمپ محلول بعلت پديده كاويتاسيون ايجاد مي گردد.
4: خط لوله سيستم خودكار جلوگيري از كريستال شدن گرم مي گردد.

چنانچه كريستال شديد در سيستم بوجود آيد بايد عمليات ضدكريستال به شرح ذيل در چيلر اجرا شود و بعد از رقيق نمودن محلول و باز شدن كريستال سيستم را خاموش نموده و قبل از راه اندازي مجدد ابتدا عامل اصلي كريستال شدن در چيلر برطرف شود و سپس نسبت به راه اندازي و بهره برداري اقدام شود.
عمليات رفع كريستال هاي شديد:
1 : كليه سنسورها، لوازم كنترل و نشان دهنده ها واقع در مسيرهاي آب برج خنك كننده و آب چيلد كه بالاترين مقياس آنها كمتر از 100 درجه است را از غلاف خارج كنيد.
2: پمپ چيلد و پمپ آب برج راخاموش كنيد.
3: بر روي مدار برقي فلوسوئيچ ها پل بزنيد.
4: شيرهاي خروجي و ورودي چيلد و خنك كننده كاملاً بسته و دو دور مجدداً باز شود.
5: شير دستي رقيق سازي يا در بعضي از مدلها شير برقي رقيق سازي، مسيري كه اجازه مي دهد آب مقطر جمع شده در تانك مبرد به ابزربر جاري شود را باز كنيد. قابل توجه است وقتيكه سطح آب مبرد به حداقل رسيد، پمپ مبرد بطور اتوماتيك خاموش مي شود. خاموش نمودن پمپ با كليد دستي واقع بر روي تابلو نيز امكان پذير است.
6: دستگاه را روشن نمائيد و اجازه دهيد دماي محلول درحال چرخش تا حدود 100 درجه افزايش يابد اين عمل با كنترل دستي مسير آب گرم يا بخار امكان پذير است.
7: در اين شرايط كريستال هاي شديد رفع خواهد شد و رفع سر و صداي كار پمپ محلول و روان شدن حالت كار آن و افزايش سطح محلول در سايت گلاس نشانه رفع كريستال خواهد بود. و نهايتاً اندازه گيري غلظت محلول ابزربر 50 تا 54 درصد خواهد بود كه تأئيد رفع كريستال مي باشد.
8: شيرهاي آب برج خنك كننده را باز و پمپ آب برج را راه اندازي نمائيد و با روشن نمودن فن هاي برج دستگاه را تا حدود 45 درجه خنك كنيد.
9: شيرهاي آب چيلد را باز نمائيد.
10: سنسورها و لوازم كنترل و اندازه گيري را در جاهاي خود برگردانيد.
11: شيربخار يا آب داغ را از حالت دستي به اتومات قرار دهيد.
12: پل هاي فلوسوئيچ هاي چيلد و آب برج را برداشته و درحالت اصلي قراردهيد.
13: پمپ چيلد را روشن نمائيد.
14: دستگاه را استارت نمائيد.
15: چنانچه عامل اصلي كريستال برطرف شده باشد دستگاه به حالت نرمال ادامه كار خواهد داد.