در لوله‌هاي‌ ديگ‌ بخار و تشديد خوردگي‌ روي‌ سطوح‌ فلزاتي‌ كه‌ انواع ‌راكتور و مخازن‌ از آنها ساخته‌ شده‌ غالبا در صنايع‌، مشكلات‌ عمده‌اي‌ را به‌ وجود مي‌آورد. از آن‌جا كه‌ انتخاب‌ حلال‌ تا حدي‌ تجربي‌ است‌، به‌ تستهاي‌ آزمايشگاهي‌ نياز است‌ تا كارايي‌ آن‌ را بر روي‌ نمونه‌هاي‌ مربوط تعيين‌ كرده‌ و موثرترين‌ دما را مشخص‌ كند. با اين‌كه‌ امروزه‌ حلالهاي‌ متنوعي‌ براي‌ شستشو‌ بويلرها در بازار وجود دارد ولي‌ هنوز كارشناسان‌حلالهايي‌ را بكار مي‌گيرند كه‌ از قبل‌ استفاده‌ مي‌كرده‌اند. در برنامه‌هاي‌ شست‌ وشوي‌ بويلر، از هر حلالي‌ مي‌توان‌ استفاده‌ كرد ولي‌ غالبا يكي‌ از آنها نتايج‌ بهتري‌ را به‌دست‌ خواهدداد، كه‌ اين‌ موضوع‌ به‌ نوع‌ بويلر، ساختمان‌ شيميايي‌ رسوبات‌، ايمني‌ و مسائل‌ زيست‌ محيطي ‌و برخي‌ عوامل‌ ديگر بستگي‌ دارد. فرآيند شستشو‌ شيميايي‌ با اسيدها و ديگر حلالها، يكي‌ از روشهاي‌ اصلي‌ شست ‌وشو و تميزكاري‌ است‌ ولي‌ هنوز موارد زيادي‌ از تميزكاري‌، با استفاده‌ از روشهاي‌ مكانيكي‌ يا روشهاي‌ جت‌زني‌ با آب‌ فشار قوي‌ انجام‌ مي‌شود. درروشهاي‌ مكانيكي‌ از ضربه‌ زدن‌، ارتعاش‌ و سندبلاست‌ استفاده‌ مي‌شود تا رسوبات‌، زدوده‌شوند. در روش‌ جت‌زني‌ با آب‌ فشار قوي‌ نيز، آب‌ با فشاري‌ معادل ‌ 10000psiبه‌ رسوبات‌ برخورد كرده‌ و سطح‌ لوله‌ها را تميز مي‌كند. در اين‌ نوشتار سعي‌ شده‌ جزييات‌ مهم‌ مربوط به‌ معمولترين‌ و موثرترين‌ حلالهاي‌ شست ‌وشو و تاثير طراحي‌ بويلر و ساختمان‌ شيميايي‌رسوبات‌ در انتخاب‌ حلال‌، بررسي‌ و تشريح‌ شود.
شيمي‌ رسوبات‌ سمت‌ آب‌ بويلر در خلال‌ بهره‌برداري‌ عادي‌ از بويلر، روي‌ سطح‌ كربن‌ استيل‌ لوله‌هاي‌ داخل‌ بويلر، يك‌ لايه‌ نازك ‌ Fe304 تشكيل‌ مي‌شود كه‌ از خوردگي‌ بيشتر سطوح‌ جلوگيري‌ مي‌كند.

مطالعه بیشتر...

اكچوايتور ها :

وظيفه اكچوايتور در شيرهاي كنترل، تامين نيروي لازم جهت باز و بسته كردن شير و قراردادن آن در موقعيت مطلوب و متناسب با سيگنال ارسالي از طرف كنترلر مي باشد. اكچوايتورها در انواع مختلف نئوماتيكي , الكتريكي و يا خود عملگر(Self Acting) موجود بوده وبا توجه به وضعيت سيستم  انتخاب  و  استفاده   مي گردند.


اكچوايتورهاي نئوماتيكي :

در اين نوع از اكچوايتورها، نيروي لازم جهت حركت شير از طريق هواي فشرده تامين ميشود كه به بالا و يا پائين ديافراگم قابل انعطاف موجود در محفظه اكچوايتور   اعمال ميگردد. در شكل 1 اكچوايتور نئوماتيكي مدل PN1000  بهمراه شير كنترل سري C كارخانه Spirax Sarcoنشان داده شده است. فشار هواي اعمالي به ديافراگم  , باعث اعمال نيرو به ساقه شير مي شود كه ميزان آن بستگي به سطح ديافراگم دارد. نيروي مخالف فنر جهت بازگرداندن شير به وضعيت اوليه در صورت كم شدن سيگنال فشار هوا و يا بستن كامل شير در صورت قطع فشار هوا مي باشد. ميزان فشار هوا از طرف پوزيشنر و كنترلر تنظيم   مي گرد د .  قسمتPlugشيراز يك طرف به ساقه(Stem) و از طرف ديگر به ديافراگم متصل است و در نتيجه حركت ديافراگم باعث حركت شير خواهد شد.

مطالعه بیشتر...

آب به صورت برگشت پذیر ولی به مقدار خیلی کم یونیزه می شود. تجزیه آب به صورت  آنقدر کم است که در دمای اتاق در هر لیتر آب مقطر فقط 7-10مول +H با همین مقدار -OH در حال تعادل است. یعنی یک مولکول از هر 555000000 ( 108 × 55/5 ) مولکول آب به +H و -OH تجزیه می شود ولیکن بسیاری از ویژگی آب از همین مقدار کم یونیزاسیون ناشی می شود.
حاصلضرب یونی آب KW چنین تعریف می شود. 

 

مقدار Kw بستگی به دما دارد که در شکل زیر نشان داده شده است. رابطه فوق همواره صادق است و به ناخالصی های آب بستگی ندارد. قدرت اسید هر محیط آبی توسط PH بیان می شود که چنین تعریف می شود:

 

امروزه به سهولت با دستگاه pH متر امکان پذیر است. اما نباید فراموش کرد که هیچ آنالیزی بدون معلون کردن pH کامل نخواهد بود و نیز توجه داشته باشید که pH به دما بستگی دارد.

 

» قلیاییت آب
قلیایت آب نمایانگر ظرفیت آب برای خنثی کردن اسید افزوده شده و تا رسیدن به pH حدود 5/4 است. هرچه قلیاییت آب بیشتر باشد ظرفیت بافری آن بیشتر است. بنابراین دانستن قلیاییت آب مکمل دانستن pH آب می باشد، چون pH آب معرف قدرت اسیدی آب بوده ولی قلیاییت آب معرف مقاومت آب در برابر تغییرات pH است. آبی که حاوی  1ppm گاز Co2 و 10ppm  قلیاییت باشد دارای همان PH آبی است که حاوی 10ppm  گاز Co2 و 100ppm  قلیاییت است. اما اگر به آب اولی 4ppm  از گاز Co2 اضافه کنیم PH آن کاملا تغییر می کند ولی اگر به آب دومی همان مقدار گاز CO2 اضافه کنیم، تغییر PH آن قابل توجه نیست و این معرف نقش قلیاییت در تولید محیط بافری در آب می باشد. قلیاییت آب طبیعی معمولا برابر مجموع غلظت یون های بی کربنات، کربنات و هیدروکسیل است. غلظت آنیون های دیگر چون فسفات یا سیلیکات در مقایسه با غلظت این سه یون قابل صرفنظر کردن هستند. در تصفیه آب نه فقط دانستن مجموع غلظت آنیون های تشکیل دهنده قلیاییت مهم است بلکه دانستن غلظت هر یک از آنیون ها هم مهم است. از این رو با اندازه گیری دو نوع قلیاییت، غلظت هر یک از سه آنیون تشکیل دهنده قلیاییت مشخص می شود.دو نوع قلیاییت عبارتند از:
1-قلیاییت ساده یا قلیاییت نسبت به فنل فنالئن P
2 – قلیاییت کل یا قلیاییت نسبت به متیل اورانژ M
روش اندازه گیری قلیاییت
محلول های لازم برای آزمایش: 1- محلول02/0 N  سولفوریک اسید. 2- معرف فنل فتالئین و متیل اورانژ
برای اندازه گیری قلیاییت، 100cc  از نمونه مورد نظر را در یک ارلن مایر 500cc  و 3 تا 4 قطره معرف فنل فتالئین بدان اضافه کنید. در صورتی که محلول ارغوانی شود، قلیاییت دارد و در غیر این صورت قلیاییت ندارد. اگر محلول ارغوانی شود پس از ریختن به اندازه کافی سولفوریک اسید، رنگ ارغوانی از بین خواهد رفت که PH محلول در این شرایط 8/3 خواهد شد.
هر سانتیمتر مکعب از سولفوریک اسید مصرف شده معرف 10ppm  قلیاییت ساده و بر حسب ( معادل کربنات کلسیم ) است. واکنش های انجام شده تا این مرحله به صورت زیر است.

 

اگر بخواهیم قلیاییت کل را پیدا کنیم باید در حضور معرف متیل اورانژ به تیتراسیون ادامه دهیم تا رنگ زرد پرتقالی (پوست پیازی) ظاهر شود PH در این نقطه حدود 5/4 می باشد. کل اسید مصرف شده از ابتدا تا PH حدود 5/4 را در 10 ضرب کرده تا قلیاییت کل پیدا شود. در محدوده قلیاییت کل ( که شامل محدوده قلیاییت ساده هم می شود ) واکنش های زیر انجام می شود.

 

جدول زیر می تواند به درک بهتر مفهوم دو نوع قلیاییت کمک کند.

توجه کنید که در تصفیه آب PH برابر 7 به مفهوم PH سرنوشت ساز مطرح نیست. در واقع PH حدود 5/4 در تصفیه آب نقش مهمتری از PH برابر 7 دارد چون معرف عدم وجود قلیاییت در آب است. می توان از فرمول زیر برای محاسبه قلیاییت آب استفاده کرد.

 

که در آن V حجم اسید مصرف شده با نرمالیته N است و Wحجم آب نمونه است.
» یادآوری این نکته مهم است که PH مطلوب آب دیگ بخار 11 الی 11.8 می باشد.

صنایع مهندسی برق و بخار

مقدار مجاز آهن و منگنز بسیار کم و برای آبهای صنعتی حدود Mg/L 0/3 – 0/005 و برای آبهای آشامیدنی به ترتیب  Mg/L 0/3 و Mg/L 0/05 می باشد.
آهن و منگنز به صورت دو ظرفیتی محلول بوده و اغلب در آبهای زیرزمینی دیده می شوند. اگر به صورت بی کربنات محلول باشند، می توانند در اثر اکسید شدن و در نتیجه ته نشین شدن تولید لکه ها و بعضا خطوط رنگی نمایند.
این دو، نقش خوراک را برای بعضی از میکروارگانیسم ها دارند و در نتیجه رشد آنها را تشدید می کنند. معمولا آبهای پشت سدها که در عمق کم قرار دارند به علت مجاورت با اتمسفر و وجود اکسیژن محلول می توانند عاری از آهن و منگنز باشند، ولی آبهای در عمق زیاد، به علت فعالیت باکتریها و فقدان اکسیژن، حاوی آهن و منگنز هستند. اگر آب آشامیدنی حاوی آهن باشد، مزه آن نامطبوع خواهد شد.
در محیط باقلیاییت و سولفاید کم، حلالیت آهن و منگنز از روابط زیر تبعیت می کند:

 

اما در عمل بخاطر تشکیل یون های کمپلکس، حلالیت این دو فلز بیشتر از آنچه که در روابط بالا گفته شده، می باشد. حداقل حلالیت این دو فلز در PH حدود 12 می باشد و در PH های حدود 7، آب قادر است که مقدار زیادی از این دو فلز را به صورت محلول داشته باشد.
در آبهای طبیعی به علت وجود قلیاییت، در محدوده PH برابر 5/6 تا 5/9، حلالیت این دو فلز توسط حلالیت نمک کربناتهای آنها کنترل می شود یعنی:

 

رنگ لکه های حاصل از رسوب آهن از زرد تا قهوه ای متمایل به قرمز متغیر است و رنگ لکه های منگنز سیاه متمایل به ارغوانی می باشد.
آهن و منگنز می توانند رزین های تعویض یونی را آلوده کرده و با تولید ذرات رسوب کارشان را مختل سازند. منگنز همیشه با آهن دیده نمی شود و معمولا مقدار آهن بیشتر است. منگنز پر دردسر تر از آهن و حذف آن هم مشکل تر می باشد.
به لحاظ اینکه یون فرو ( آهن دو ظرفیتی ) عامل تشخیص مهمی برای خورندگی می باشد، و تشخیص آن از یون فریک اهمیت بسیاری دارد. معرف شیمیایی ( ارتوفنانترولین ) در صورت وجود یون فرو، رنگ قرمز به آب می دهد.
چون روش حذف این دو یون یکسان است بنابراین با هم مورد بحث قرار می گیرند. سه روش مهم برای حذف این دو عبارتند از:
الف - اکسیداسیون به همراه ته نشینی و فیلتراسیون
ب – فیلتراسیون با زئولیت منگنز
ج – استفاده از رزین های تعویض یونی

صنایع مهندسی برق و بخار

هر گاه مواد آلی به صورت غیر برگشت پذیر به رزین چسبیده باشند می توان گفت که رزین آلوده به مواد آلی شده است روش هایی برای تمیز کردن رزین های صنعتی پیشنهاد شده است که دو روش آن در زیر توضیح می دهیم:
الف – روش تمیز کردن با آب نمک قلیایی: بعضی از مواد آلی در زمان احیا کردن رزین آنیونی با سود سوز آور از رزین حذف نمی شوند. در این حالت می توان از محلول آب نمک قلیایی برای تمیز کردن رزین استفاده کرد. به علت تمایل زیاد یون کلر به نمک طعام، سدیم کلراید یکی از موثرترین نمک ها می باشد. گروه کربوکسیل از ماده عاری چسبیده به نقطه فعال رزین، راحت تر و کامل تر از یون هیدروکسیل جدا می شود. البته لازم به ذکر است که حضور هیدروکسی سدیم در محلول نمک، راندمان تمیز کردن را بهبود می بخشد. غلظت آب نمک قلیایی باید تقریبا 10% نمک طعام ونسبت به سود سوز آور 2% باشد و بهتر است تا دمای ˚C 40 هم گرم شده باشد.

نمک سدیم کلراید علاوه بر غالب شدن بر جاذبه یون کربوکسیلات و رزین می تواند در PH بالا (محیط قلیایی) جذب سطحی غالب مولکول های آلی را کاهش و حلالیت آنها را افزایش دهد.

به دلیل آنکه نفوذ مواد آلی از ساختمان رزین آهسته و بطئی است لذا تمیز کردن با آب نمک قلیایی در شرایط زمان طولانی تماس (این عمل در یک واحد صنعتی در شب انجام می شود) و دمای بالا باعث بهتر شدن راندمان کار می شود. گاهی لازم می شود که بیش از یک بار عمل تمیز کردن صورت گیرد. انجام دادن 2 یا 3 بار عمل تمیز کردن می تواند رزین های کاملا نادر را به حالت اول در آورد چون آلودگی به مواد آلی به مرور زمان تشدید می شود از این رو پیشنهاد می شود که رزین های تازه را بطور منظم تمیز کرد قبل از آنکه علائم آلودگی ظاهر شود.
ب – تمیز کردن با آب ژابل (هیپوکلریت سدیم): در بعضی از موارد آلودگی با مواد آلی، بویژه در مواقعی که تمیز کردن با آب نمک قلیایی برای مدت طولانی صورت نگرفته یا منظم نبوده و یا آلودگی آن چنان شدید است که تمیز کردن با آب نمک چاره ساز نیست، می توان برای تمیز کردن انواع رزین های آنیونی از هیپوکلریت سدیم استفاده کرد.
آب ژابل یا هیپوکلریت سدیک (که پیشنهاد می شود حاوی 1 درصد کلر آزاد باشد) اکسید کننده قوی و خطرناک است و بنابراین احتیاط را نباید از دست داد. عوامل اکسید کننده قوی می توانند باعث شکستن شبکه رزین شوند.
برای انواع خاصی از اتصالات یا هنگامیکه اتصالات ضعیف باشند نمی توان به طور مکرر از هیپوکلریت سدیم استفاده کرد، زیرا منجر به صدمه دیدن رزین می شود. به طور کلی این روش فقط در صورتی که روش های کم خطر دیگر موفق نبودند باید استفاده شوند.
اگر بستر رزین مختلط باشد باید قسمت کاتیونی کاملا اشباع باشد، چون محلول های اسیدی می توانند از هیپوکلریت سدیم، گاز کلر آزاد کنند. زمان پیشنهاد شده برای تماس بین رزیون وحلول حدود 4 ساعت است.
»» نگهداری و انبار کردن رزین ها مهم است. رزین ها معمولا به صورت مرطوب در ظرف هایی که آب ونور به داخل آن نفوذ نمی کند، نگهداری می شوند. اگر ظرف حاوی رزین به علت استفاده از قسمتی از رزین باز شده باید دقت کرد که مجددا بسته شود.
برای انبار کردن طولانی رزین باید آن را به صورت اشباع نگه داشت و در موقع استفاده آن را احیا کرد. دانه های رزین ممکن است در اثر یخ زدن صدمه ببیند هر چند که ممکن است این ضایعات قابل مشاهده نباشند اما تاثیر آن در موقع استفاده و زمان سرویس دیده می شود. دمای بیش از ˚C 40 باعث خشک شدن رزین و کاهش راندمان آن می شود.
 

SOURCE: d'A lelio, G,F., U.s. patent No. 2,366, 007.

صنایع مهندسی برق و بخار

یک تصویر یک خاطره

جدید ترین اخبار

حاضرین در سایت

ما 24 مهمان و بدون عضو آنلاین داریم

ورود به سایت